2. Huraikan perbezaan antara Adat Temenggung dengan Adat Perpatih dalam abad
ke-19.
A. Pengenalan. ( 2 @ 3 M)
1. Adat ialah peraturan yang diamalkan turun-temurun dalam sesebuah
masyarakat sehingga menjadi hukum yang harus dipatuhi.
2. Adat Perpatih dan Adat Temenggung merupakan undang-undang tidak
bertulis dalam masyarakat Melayu tradisional.
3. Adat Perpatih dan Adat Temenggung dapat dikategorikan sebagai hukum
adat di Negeri-Negeri Melayu yang diturunkan dari generasi ke generasi
secara lisan.
B. Isi( 20 M)
Adat Temenggung
1. Adat ini berasal dari utara Sumatera dan dikembangkan oleh dua beradik
iaitu Datuk Ketemenggungan yang kemudiaannya berkuasa di Palembang
(Adat Temenggung) dan Datuk Perpatih Pinang Nan Sebatang yang
kemudiaannya berkuasa di Pagar Ruyung. (Adat Perpatih)
2. Adat Temenggung tersebar ke Tanah Melayu pada abad ke 15 dan adat
Perpatih tersebar ke Tanah Melayu pada abad ke 17
3. Adat Temenggung diamalkan di semua negeri kecuali Negeri Sembilan dan
Naning di Melaka yang mengamalkan Adat Perpatih.
4. Hukum adat ini meliputi segala aspek kehidupan, aturan hidup, adat
istiadat dan hidup bermasyarakat.
5. Hukum adat ini dibawa masuk sekitar abad 15 M dan kemudiaannya
diresapi dengan pengaruh Islam dan hukum syarak bermazhab Shafie.
Perbezaan antara Adat Perpatih dan Adat Temenggung
Sosial
1.Bersifat Matriarchal / Patriarchal (4 markah)
a) Dalam Adat Perpatih kaum wanita mempunyai kedudukan dalam
masyarakat
i. kaum wanita mempunyai hak dan keutamaan dalam mewarisi harta.
ii. nisab keturunan juga dikira melalui suku ibu.
iii. anak perempuan menjadi asas dalam wujudnya suku
b) Dalam Adat Temenggung, dalam keluarga kaum lelaki mempunyai
kedudukan
i. anak lelaki mempunyai hak dalam mewarisi harta.
ii. susur keturunan diperkira dari sebelah lelaki.
iii. lelaki juga berperanan sebagai ketua keluarga.
iv. mengikut hukum syarak
2. Perkahwinan. ( 1 markah)
a) Dalam Adat Perpatih, suami dikenali sebagai orang Semenda
SKEMA PERCUBAAN STPM SEJARAH 2 NEGERI KEDAH
6
[Blog Sejarah STPM - http://sejarahstpm.blogspot.com]
i. bertanggungjawab menyediakan kediaman untuk isteri dan anakanaknya.
ii. tempat kediaman atau rumah kemudiaanya menjadi hak isteri
iii. Adat ini berasal dari utara Sumatera dan dikembangkan oleh dua
beradik iaitu Datuk Ketemenggungan yang kemudiaannya berkuasa di
Palembang (Adat Temenggung) dan Datuk Perpatih Pinang Nan
Sebatang yang kemudiaannya berkuasa di Pagar Ruyung. (Adat
Perpatih)
c) Dalam Adat Perpatih perkahwinan melibatkan berlainan suku dan tidak
menggalakkan perkahwinan antara sesama suku kerana suku yang sama
adalah dianggap bersaudara.
i. Dalam Adat Temenggung perkahwinan dibenarkan dengan sesiapa
sahaja asal tiada mempunyai talian persaudaraan.
3. Semangat kesukuan
a) Dalam Adat Perpatih ikatan persaudaraan melalui suku. Setiap ahli keluarga
berasaskan kepada suku. Nasab mengikut sebelah ibu .
b) Adat Temenggung tidak ada pengkhususan seperti Adat Perpatih. Nasab
mengikut sebelah bapa.
Politik
1. Pentadbiran
a) Adat Perpatih bersifat demokrasi. (2 markah)
i. kuasa dibahagi antara Undang, Lembaga, Buapak dan masyarakat
(perut)
ii. pemilihan ketua dilakukan dengan persetujuan ketua yang berada di
setiap peringkat.
ii. masyarakat akan memilih Buapak, Buapak akan memilih Lembaga,
Lembaga akanmemilih Undang dan Undang memilih dan melantik
Yang Dipertuan Besar.
iii. Perlantikan dari bawah ke atas
b) Dalam Adat Temenggung pemerintahan berbentuk autokrasi. ( 2 markah)
i. Pentadbiran diketuai oleh Raja atau Sultan dan dibantu oleh
pembesar dengan jawatan tertentu dan pembesar di peringkat
wilayah
ii. Sultan melantik pembesar.
iii. Ketua peringkat paling bawah ialah ketua kampung.
iv. Anak lelaki sultan merupakan pewaris takhta.
v. Jika tiada anak lelaki, adik lelaki sultan akan mewarisi takhta.
vi. Jika kedua-dua di atas tiada, maka Raja Bendahara akan menjadi
sultan.
vii. Bersikap diskriminotori.
viii. Perlantikan dari atas ke bawah
SKEMA PERCUBAAN STPM SEJARAH 2 NEGERI KEDAH
7
[Blog Sejarah STPM - http://sejarahstpm.blogspot.com]
2. Perundangan
a) Dalam Adat Perpatih undang-undang jenayah lebih bersifat
menyedarkan manusia,bertimbangrasa dan berunsur pemulihan.
i. kesalahan yang dilakukan boleh ditebus dengan membayar ganti
rugi.
ii. ganti rugi mengikut tahap seperti seseorang yang dicederakan akan
dibayar dengan ayam atau kambing, mangsa kecurian akan
memperolehi kembali gantian barangnya dan pembunuh akan
menanggung kehidupan keluarga mangsa.
iii. Yang Dipertuan Besar atau Undang sahaja yang boleh menjatuhkan
hukuman bunuh.
iv. Buapak dan Lembaga boleh menjatuhkan hukuman lain.
b) Dalam Adat Temenggung undang-undang jenayahnya lebih tegas.
i. hukuman terhadap pembunuhan ialah balasan bunuh.
ii. raja akan menjatuhkan hukuman.
3. Ekonomi
a) Pembahagian Harta (2 M)
i. Dalam Adat Perpatih, harta milik keluarga.
ii. harta tidak dapat dipindah milik atau dijual kepada keluarga lainnya
tanpa persetujuan ahli keluarga.
iii. harta milik suku perempuan – tidak ikut hukum syarak
iv. dalam Adat Temenggung harta milik individu.
v. pindah milik harta dan penjualan ditentukan pemilik harta berkenaan.
vi. harta diutamakan kepada pihak lelaki – ikut hukum syarak
C. Penutup (2 @ 3 M)
1. Adat Perpatih dan Adat Temenggung jelas mempunyai perbezaannya.
2. Walau bagaimanapun kedua-dua hukum adat ini mempunyai maksud
yang sama untuk melindungi anggota masyarakat , hidup dengan
mematuhi kepada peraturan,berdisiplin, menghormati sesama manusia,
mematuhi adat istiadat.
3. Kedua-duanya merupakan antara jenis hukum adatyang diamalkan pada
waktu dahulu (sekitar abad 17M) dan masih berlangsung hingga hari
inikhususnya di Negeri Sembilan dan Naning di Melaka.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan